W 2024 r. obchodzimy 80. rocznicę zrywu polskiej stolicy pod niemiecką okupacją. Kilkanaście lat po upadku Powstania Warszawskiego Andrzej Wajda zrealizował „Kanał” (1957), jeden z najwybitniejszych tytułów polskiej szkoły filmowej. Wstrząsająca historia ostatnich godzin życia żołnierzy Armii Krajowej, walczących w Powstaniu Warszawskim została nagrodzona na festiwalu
filmowym w Cannes.
W 2005 roku, po niemal 60 latach od premiery „Kanału”, Polski Instytut Sztuki Filmowej oraz Muzeum Powstania Warszawskiego ogłosiły konkurs na scenariusz o Powstaniu Warszawskim. Jednym z nich było „Miasto” 25-letniego Jana Komasy, którego realizacją zainteresował się producent Michał Kwieciński. Jan Komasa mówił o losach nakręconego w Łodzi filmu, który miał premierę w 2014: „pracowaliśmy nad tym filmem osiem lat, przesuwaliśmy jego realizację z roku na rok. Włożyłem w ‘Miasto 44’ całego siebie. Deszcz krwi, spowolnione tempo, niezupełnie realistyczny obraz Warszawy płonącej jednostajnym płomieniem – to moje środki, ale one służą jak najbardziej wiarygodnemu przedstawieniu emocji uczestników zrywu. Wiedziałem, że mogę sobie pozwolić na takie autorskie spojrzenie pod warunkiem, że sumiennie poznam historię, przeczytam dostępne relacje, książki i dokumenty, że będę współpracował z powstańcami” .
Dramatyczna tematyka Powstania stała się kanwą do filmów fabularnych i dokumentalnych.
Powstanie Warszawskie w filmie – wybór
„Zakazane piosenki” (1946) – wojenna Warszawa przedstawiona przez Leonarda Buczkowskiego
„Miasto nieujarzmione” (1950) – opowieść o tragicznych losach osamotnionego wśród ruin warszawskiego Robinsona w reżyserii Jerzego Zarzyckiego
„Eroica” (1957) – tragikomedia w reżyserii Andrzeja Munka
„Kamienne niebo” (1959) – dramat psychologiczny w reżyserii Ewy i Czesława Petelskich
„Godzina >>W<<” (1979) – film telewizyjny w reżyserii Janusza Morgensterna, opowiadający o wydarzeniach 1 sierpnia 1944 r.
„Pierścionek z orłem w koronie” (1992) – Andrzej Wajda wraca do ostatnich dni Powstania w historii podchorążego Marcina
„Pianista” (2002) – losy pianisty Władysława Szpilmana w dramacie wojennym w reżyserii Romana Polańskiego
„Miasto ruin” (2010) – animowana krótkometrażowa rekonstrukcja Warszawy po powstaniu w reżyserii Damiana Nenowa
„Powstanie Warszawskie” (2013) – dokument fabularyzowany na podstawie materiałów archiwalnych, autorem pomysłu na fabułę był Jan Komasa
„Baczyński” (2013) – biografia poety, który zginął w Powstaniu Warszawskim w obrazie Kordiana Piwowarskiego
„Sierpniowe niebo. 63 dni chwały” (2013), hołd złożony młodym Polakom walczącym w powstaniu w reżyserii Irka Dobrowolskiego
„Był sobie dzieciak” (2013), antyheroiczna wizja powstania w ujęciu Leszka Wosiewicza
W galerii prezentujemy wybór plakatów ze zbiorów Muzeum Kinematografii w Łodzi:
„Zakazane piosenki” (1946), reż. Leonard Buczkowski
„Miasto nieujarzmione” (1950), reż. Jerzy Zarzycki
„Kanał” (1957), reż. Andrzej Wajda
„Eroica” (1957), reż. Andrzej Munk
„Pierścionek z orłem w koronie” (1992), reż. Andrzej Wajda
„Pianista” (2002) reż. Roman Polański
„Baczyński” (2013), reż. Kordian Piwowarski
„Był sobie dzieciak” (2013), reż. Leszek Wosiewicz
„Powstanie Warszawskie” (2013), reż. Jan Komasa
„Miasto 44” (2014), reż. Jan Komasa
