Zobacz animację!
Realizacja: Michał Orzechowski
Przeczytaj ciekawostki o Juliuszu Machulskim i fotoplastikonie
Ciekawostki przygotowała Julia Błażyńska z Działu Zbiorów oraz Joanna Karp z Działu Promocji i Rozwoju
Fotoplastikon
Znajdująca się w muzealnych zbiorach Kaiser-Panorama, czyli Cesarska Panorama zwana fotoplastikonem, jest jednym z pierwszych urządzeń zbudowanych przez prekursora kina i wynalazcę Augusta Fuhrmanna (1844–1925). Elegancki, monumentalny mebel w kształcie cylindra służy do oglądania wolnoprzesuwających się fotografii stereoskopowych (z efektem trójwymiarowym). W wizjery może patrzeć jednocześnie 25 widzów siedzących wokół fotoplastikonu. Jego mechanizm, poruszany za pomocą zegara wieżowego z ciężarami, zapewnia trzygodzinną pracę urządzenia. 13-minutowy pokaz pozwala na obejrzenie 50 fotografii, które przesuwają się co 16 sekund. Pierwsze przeglądarki stereoskopowe konstruowano w latach 60. XIX wieku; dwie dekady później cieszyły się one popularnością jako atrakcja na miejskich jarmarkach i w salonach rozrywki. Stanowiły okno na świat – czarno-białe lub ręcznie kolorowane zdjęcia przedstawiały obrazy życia w dalekich, egzotycznych krajach. Jedyny w Polsce oryginalny fuhrmannowski fotoplastikon w 1976 roku trafił z Kielc do Muzeum Historii Miasta Łodzi. To jeden z sześciu zachowanych w świecie egzemplarzy. Zagrał w debiucie fabularnym Juliusza Machulskiego Vabank (1981) i w filmie Czerwone węże w reżyserii Wojciecha Fiwka (1981). Od 1986 roku jest perłą w zbiorach Muzeum Kinematografii w Łodzi, które posiada kolekcję 700 szklanych fotografii stereoskopowych dostosowanych formatem do prezentacji w fotoplastikonie, w większości ponad stuletnich. Muzealna Kaiser-Panorama została poddana renowacji i konserwacji w 2016 roku.
Katalog wystawy Łódź filmowa Muzeum Kinematografii w Łodzi, 2021.
Polski Steven Spielberg
W latach 80. o Juliuszu Machulskim mówiono, że jest polskim Stevenem Spielbergiem, na co nasz reżyser się trochę zżymał, bo oczekiwano od niego podobnych efektów przy nieporównywalnym budżecie.
Nakręcone w Łodzi, Anna Michalska, Jakub Wiewiórski, Muzeum Kinematografii w Łodzi, 2022
Kwinto
Pisząc scenariusz Kwinty, bo taki tytuł pierwotnie nosił Vabank, Juliusz Machulski chciał udowodnić, że można w Polsce zrobić dobry film kryminalny. Poszło mu równie gładko, co otwieranie sejfów pierwszemu kasiarzowi Rzeczpospolitej.
Nakręcone w Łodzi, Anna Michalska, Jakub Wiewiórski, Muzeum Kinematografii w Łodzi, 2022.
Płaszcz z lodenu
Do sukcesu debiutu Machulskiego [Vabank] przyczynili się również wspaniali współpracownicy. Muzyka Henryka Kuźniaka to majstersztyk. Dbałość o szczegóły wspominał kierownik produkcji Andrzej Sołtysik: Pamiętam jak kostiumograf Ewa Jurczak domagała się, by płaszcz Kwinty był uszyty z lodenu. To kupa szmalu – oponowałem. Ale jak po latach zobaczyłem film w wersji cyfrowej zrozumiałem, jak bardzo miała rację. Nawet włoski widać w płaszczu.
Nakręcone w Łodzi, Anna Michalska, Jakub Wiewiórski, Muzeum Kinematografii w Łodzi, 2022.
Fotoplastikon w muzuem
W filmie zagrał również fotoplastykon stanowiący dziś część wystawy Muzeum Kinematografii przy pl. Zwycięstwa 1. Duńczyk i Kwinto oglądają akty. (Duńczyk: „Obejrzyj sobie. Ostatnia szansa, wkrótce sprzedaję to pudło”). W innej scenie we wnętrzu zabytku przyjaciele omawiają plan skoku na bank Kamera. Kiedy Moks przedstawia swój pomysł („Wchodzimy na bezczelnego. Przystawiamy kasjerom rewolwery do brzuchów”) Duńczyk reaguje: „ – Kwinto, kto to jest? – Nie zwracaj na nich uwagi” – odpowiada Kwinto. Po akcji wspólnicy dzielą się w fotoplastykonie pieniędzmi.
Nakręcone w Łodzi, Anna Michalska, Jakub Wiewiórski, Muzeum Kinematografii w Łodzi, 2022.
Wróć do strony:
Wróć do strony głównej:
Projekt „Co ich łączy?” przygotowano z okazji 600-lecia Łodzi.
Zajrzyj również: